مدرسه

این بنا در روستای هنده خاله واقع در دهستان هنده خاله، بخش تولم شهرستان صومعه‌سرا شناسایی و به موزه منتقل شده است. بنا توسط فریدون محمدی به موزه اهداد شد. 

این بنا، نمونه‌ای از بناهای قشر مرفه می‌باشد. صاحب اولیه بنا که در روستای هندخاله قرار داشت، "حاج علی محمود بصیر جعفری" از مالکین منطقه بود. بنا حدود سال 1260 ساخته شده و بین سال‌های 1310 الی 1345 از آن به عنوان مدرسه روستا استفاده می‌شد. این بنا از 1345 به مالکیت کدخدا محمود محمدی لاکساری درآمد.

این بنا در دو طبقه و با شش اتاق ساخته شد. در همکف دارای فضای ایوان و سه اتاق و در طبقه اول دارای فضاهای تالار و سه اتاق می‌باشد. دیوارهای بنا آجری و پوشش بام آن سفالی بوده است. با اینکه مصالح و نحوه ساخت بنا تاثیر زیادی از معماری شهری گرفته، اما کالبد بنا شبیه خانه های روستایی است و همچون سایر بناهای روستا، ایوان و تلار دارد. دسترسی به اتاق‌ها از ایوان و تلار امکان‌پذیر است. اما نحوه قرارگیری اتاق‌ها به گونه‌ایست که از داخل نیز به هم مرتبط هستند. به منظور دسترسی جداگانه به اتاق‌ها برای ورود به ایوان، روبروی هر کدام از اتاق‌ها دری قرار گرفته‌است

تغاوت بنا با دیگر بناهای روستا از منظر مصالح بکار رفته و معماری متفاوت، می‌تواند به واسطه نقش صاحبان بنا در روستا به عنوان مالکین منطقه باشد. بی‌شک ارتباط این قشر با روستائیان در شکل‌گیری در معماری آن نقش چشمگیر داشته‌است.